Een deel van het archief van de ‘Natuurkundige Commissie’ is nu online te vinden, dankzij een samenwerking tussen uitgeverij Brill, Naturalis, LIACS Universiteit Leiden, ALICE Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Twente. Het gepubliceerde werk is het resultaat van het vierjarige NWO-project ‘Making Sense of Illustrated Handwritten Archives’.
Geheeldigitaal beschikbaar
De leden van de ‘Natuurkundige Commissie voor Nederlandsch Indië’ hebben sinds 1820 het archief tot stand gebracht, met het doel de natuurlijke rijkdommen van Indië in kaart te brengen. De Commissie was actief in het gebied tot 1850. In die 30 jaar werd een omvangrijke natuurhistorische collectie verzameld, bewaard in het huidige Naturalis. Naast alle planten, dieren en geologisch materiaal liet de Commissie een zeer groot archief achter.
Het archief is onder beheer van de afdeling Bibliotheek & Archief van Naturalis Biodiversity Center in Leiden. Door een restauratie- en digitaliseringsproject tussen 2007 en 2012 gefinancierd door het Metamorfoze Fonds van de Koninklijke Bibliotheek is het deel van het archief in goede staat, en nu vrijwel geheel digitaal beschikbaar.
Moeilijkeomstandigheden
Het gedigitaliseerde deel van het archief bevat 2.088 pagina's met gepubliceerd materiaal, waaronder het standaardwerk Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche overzeesche bezittingen, uitgegeven tussen 1839 en 1844. Daarnaast bevat het ook 1.204 losse schetsen en tekeningen en 13.958 pagina's met aantekeningen, dagboeken, verslagen, lijsten en correspondentie.
De documenten zijn door verschillende commissieleden met de hand geschreven in het Latijns, Nederlands, Duits en Frans, en vaak onder moeilijke omstandigheden. In het kader van het project ‘Making Sense of Illustrated Handwritten Archives’ hebben computerwetenschappers de scans doorzoekbaar gemaakt, met behulp van vrijwilligers en kunstmatige intelligentie.
Aan het archiefverbinden
Nu het archief online is kunnen onderzoekers de expedities van de Commissie in kaart brengen, samen met wat ze verzameld hebben, en waar, en de dieren en planten uit de Naturalis-collectie aan het archief verbinden. Van belang voor het museum, geesteswetenschappers, en om de effecten van ontbossing en klimaatveranderingen zichtbaar te maken.
Feestelijkebekendmaking
Na vier jaar van intensief werk is het archief nu online terug te vinden. De publicatie werd feestelijk bekend gemaakt tijdens het internationale digitale congres ‘Collect & Connect: Archives and Collections in a Digital Age’, georganiseerd als afsluiting van het ‘Making Sense’ project.
De rest van het archief van de Natuurkundige Commissie, die momenteel gerestaureerd en gedigitaliseerd in het kader van een tweede Metamorfoze, wordt in de komende jaren ook toegevoegd aan Brill’s ‘Natuurkundige Commissie Archives Online’.
Nootvoor de redactie
De publicatie is online te vinden via https://dh.brill.com/nco/. Citeren als:
Gassó, E., Stork, L., Weber, A., Ameryan, M., Wolstencroft K, Natuurkundige Commissie Archives Online. Leiden: Brill, 2020. doi:10.1163/isbn.9789004336865.
Informatie over het project ‘Making Sense of Illustrated Handwritten Archives’ is hier te vinden.
Neem voor meer informatie contact op met Eulàlia Gassó Miracle via eulalia.gassomiracle@naturalis.nl (06 212 866 20) of met Andreas Weber via a.weber@utwente.nl.