De mondmaskers en handschoentjes die ons moeten beschermen, zijn juist gevaarlijk voor de dieren om ons heen. Overal ter wereld, op het land en in het water, raken dieren verstrikt, of krijgen ze corona-afval in hun maag, waarschuwen Leidse wetenschappers. Ze vragen hulp van iedereen om de gevolgen beter in kaart te brengen.
Het begon allemaal toen zwerfvuil-onderzoekers in de Leidse grachten een baars vonden die gevangen was geraakt in een latex handschoen. Het is, voor zover bekend, het eerste Nederlandse slachtoffer van corona-afval. Sindsdien proberen ze de gevolgen van de corona-afvalberg op de dierenwereld in beeld te krijgen.
Biologen Auke-Florian Hiemstra van Naturalis Biodiversity Center en Liselotte Rambonnet van de Universiteit Leiden begonnen aan een zoektocht om te achterhalen hoe vaak en waar interacties tussen corona-afval en dieren voorkomen. Ze verzamelden observaties van Brazilië tot Maleisië, van sociale media tot lokale kranten en internationale nieuwswebsites. Een vos in Engeland, vogels in Canada, egels, meeuwen, krabben, en vleermuizen – allerlei dieren, overal, raken verstrikt in mondkapjes, zo bleek.
Pinguïn
Ze vonden berichten over apen die kauwen op mondkapjes, en over een pinguïn met een mondkapje in de maag. Ook huisdieren, met name honden, bleken mondkapjes in te slikken. “Dieren raken verzwakt door de verstrikkingen, of verhongeren door het plastic in hun maag”, benadrukt Rambonnet. De diversiteit aan dieren die beïnvloed worden door het corona-afval is groot. “Gewervelden en ongewervelden, en of ze nou op het land leven, in zoet of in zout water, er zijn dieren die verstrikt raken, of gevangen komen te zitten in het corona-afval’, vertelt Hiemstra.
Ook zijn er dieren die het afval gebruiken als nestmateriaal, zo schrijven ze in hun overzichtsartikel in het vakblad Animal Biology. Meerkoeten in de Nederlandse grachten gebruiken mondkapjes en handschoentjes als nestmateriaal. “Ook verpakkingen van zakdoekjes werden teruggevonden in nesten. Zelfs de symptomen van covid-19 zie je dus terug aan de bouwsels van dieren” aldus Hiemstra.
Citizen Science
De Leidse wetenschappers konden hun overzicht opbouwen dankzij de observaties van fotografen, zwerfvuilrapers, vogelaars, wildopvangcentra en dierenartsen die hun waarnemingen delen via sociale en traditionele media. Rambonnet: “Daardoor leren we meer over de impact van dit soort wegwerpproducten op de natuur. We roepen mensen dus op om hun waarnemingen te blijven delen voor een up to date overzicht.” Voor dat doel heeft het tweetal de website www.covidlitter.com opgezet. Rambonnet en Hiemstra hopen dat mensen dankzij dit overzicht zich meer bewust worden van het gevaar van de mondkapjes en handschoentjes in de natuur. Ze roepen daarnaast iedereen op om herbruikbare mondkapjes te gebruiken.
De handschoen met de vis erin, en de corona-nesten worden geëxposeerd in Leiden, in het brughuisje aan de Marebrug.
Meer informatie
Het wetenschappelijke artikel in Animal Biology is hier na te lezen.
Meer over het drijfvuilonderzoek van Hiemstra en Rambonnet dat ervoor zorgde dat ze die baars vonden staat hier.
Hoge-resolutie versies van deze foto’s, en aanvullend beeldmateriaal, is te vinden via Naturalis.nl/pers of via deze directe link. Gelieve de aangegeven namen van de fotografen daarbij te vermelden.
Meer informatie:
Auke-Florian Hiemstra: aukeflorian.hiemstra@naturalis.nl
Of Liselotte Rambonnet: l.rambonnet@biology.leidenuniv.nl
Voor algemene vragen kunt u terecht bij de pers-afdeling van Naturalis Biodiversity Center: Communicatie@naturalis.nl