Toen biologiestudent Mike Groenhof een biologische stamboom van vijftig garnalensoorten maakte voor zijn stage, bleek één exemplaar tot een nog niet beschreven diersoort te behoren.
De nieuwe soort werd per toeval ontdekt tijdens één van de DNA-analyses: de genetische code van de soort kwam niet overeen met de andere soorten. Het beestje was in 2003 verzameld door wetenschappers van Naturalis, en sindsdien onder de radar gebleven.
Ontdekking
Marien bioloog Bert Hoeksema van Naturalis organiseerde in dat jaar een expeditie naar Indonesië om de mariene biodiversiteit van Oost-Kalimantan in kaart te brengen. Daarbij zijn grote hoeveelheden garnalen verzameld en bewaard, en achttien jaar later kwam iemand er eindelijk aan toe om ze op een rijtje te zetten. Biologiestudent Mike Groenhof van de Universiteit Leiden bestudeerde voor zijn stage bij Naturalis-medewerkers Charles Fransen en Werner de Gier meer dan 50 soorten garnalen, op basis van uiterlijke kenmerken en genetische codes. Tijdens één van de analyses kwam de nieuwe soort naar voren.
De nieuwe soort werd gevonden in een tropische oester (Chama lazarus), wat de garnaal een zogenaamde symbiont maakt – symbiotische dieren gaan een soort samenwerking aan met hun gastheer. Symbiose is in te delen in drie categorieën: Parasitisme, waarbij de relatie goed is voor de gast en slecht voor de gastheer; commensalisme, waarbij de relatie goed is voor de gast en geen invloed heeft op de gastheer; en mutualisme, waarbij beide partijen het goed hebben. De nieuwe soort heeft vooralsnog geen bekende effecten op de gastheer, dus is het een commensaal. Er zijn honderden symbiotische soorten garnalen, levend in schelpen, koralen, sponzen, en veel andere dieren die een koraalrif compleet maken.
Odontonia
Groenhof, Fransen en De Gier deelden het diertje in op basis van uiterlijke kenmerken en de genetische code. Het beestje is lid van het geslacht Odontonia, een groep garnalen die over het algemeen leven in zakpijpen, zachte dieren die veel voorkomen op tropische riffen. In 2002 en 2018 werden al meer soorten ontdekt binnenin Odontonia, waaronder de zogenaamde Hobbitgarnaal, Odontonia bagginsi, beschreven door De Gier en Fransen.
Nadat een nieuwe soort is gevonden moet het dier formeel beschreven worden: een lange beschrijving in een vakblad wordt gecomplimenteerd met tekeningen van alle onderdelen van het dier (zie tekeningen hierboven). Hoewel sommige soorten binnen het geslacht hun naam krijgen op basis van uiterlijk (Odontonia rufopuncata heeft bijvoorbeeld rode (rufo) stippen (punctata), heeft deze nieuwe soort een naam gekregen die slaat op de gastheer: Odontonia kerangcaris. De naam is gebaseerd op het Indonesische woord voor schelp, 'kerang', en het Latijnse woord voor garnaal, 'caris'. De publicatie verscheen afgelopen week in Zootaxa.
Meer informatie
De publicatie met de soortbeschrijving: Odontonia kerangcaris sp. nov., a new bivalve-associated shrimp (Crustacea, Decapoda, Palaemonidae) from East Kalimantan, revealing intrageneric host switching
Profielpagina Werner de Gier
Profielpagina Charles Fransen