Het duister aftastend schrijden wij voort over het voor ons liggende pad. Dit gaat zowel op voor escapades in de avonduren rond het Danau Girang Field Centre; als voor de mensheid zelve door de loop der tijd. De mens die geconfronteerd lijkt te worden met de onzekere consequenties van zijn eigen bestaan en enthousiaste biologen die overlopen van geluk om elk verborgen beestje.
Zoals een mens looptwandelt de mensheid
Graag wil ik het hebben over de angst die velen bekruipt over het welzijn van Moeder Natuur, met een hopelijk frisse invalshoek. Want behoren wij slechts te vrezen en gefrustreerd te zijn, en willen wij dit dan ook overdragen aan de volgende generatie? Of is het mogelijk onder het vallen van duisternis juist naar lichtpuntjes te zoeken? Opdat wij de juiste koers aan hun hand kunnen varen, en net als wij hier geluk weten te vinden in de nacht?
De aanwezigheid van de mens op aarde laat zijn sporen achter en hervormt de toekomst. Of het nog verteld moet worden? Ik denk het. Hoe het verteld moet worden? Ik heb geen idee. De wegen die leiden naar een duurzamere handelswijze zijn voor mij gedrenkt in nevel. De voorgestelde oplossingen soms nog onduidelijker dan de onzekerheden van het probleem. Als biologen zie ik ons graag als diegenen die proberen ons licht hierop te schijnen, zoals de stralen uit onze hoofdlampjes zich nu ook een weg banen door de struiken op zoek naar dat wat verborgen is. En op het moment dat de route duidelijker verlicht is, hoop ik dat er andere organen van de samenleving ons daarover kunnen begeleiden.
Zelf vind ik dat er enkele interessante parallellen te trekken zijn tussen het tegemoet treden van de toekomst door het individu en van de mensheid als geheel. Het is voor beide niet altijd duidelijk welke stappen leiden tot de gewenste bestemming, mocht er al eenzijdige zekerheid zijn over wat er te bereiken valt, en te wensen is. Zo is ook onze groep zich wel degelijk bewust van de voetafdruk die onze vluchten achterlaten, iets wat moest worden afgewogen tegen zo’n unieke mogelijkheid als deze cursus. De vlucht is een duidelijke consequentie van de keuze, maar er zijn ook onduidelijke, zo vindt de student mogelijk in plaats van kennis slechts de botten brekende kaken van een zoutwaterkrokodil. Ook al is dit natuurlijk zeer onwaarschijnlijk. Maak je geen zorgen mam.
Nachtwandelingenonder de sterrenhemel
Gedurende de late uurtjes gaan er altijd wel mensen op avontuur. De onverlichte paden en wateren huizen op dat moment namelijk hele andere verrassingen dan op klaarlichte dag. En dan bedoel ik niet alleen de onverwachte struikelblokken van wortels en in het gezicht slaande taken. Ik bedoel vooral zaken als met maïzena uitgelichte spinnenwebben, het zien van nachtbrakers uit het hele dierenrijk, en zelfs wat lichtgevende schimmels. Die laatste ontdekten wij op een wandeling waarin slechts het maanlicht de route verlichtte, dat was nog eens een andere ervaring.
Te langde nacht in staren
Helaas met betrekking tot dit moois zijn veel biologen, en zeker ook heel veel anderen mensen, tenminste enigszins ongerust over de dreigende klimaatverandering. Deze ongerustheid wordt ook regelmatig gevoed door nieuwe berichtgeving in haar vele vormen. De zorgen willen wij dan ook vooral overdragen aan de volgende generatie, zoals zij zich moeten bekommeren om de wereld en zich voor haar gezondheid in behoren te zetten. Disclaimer: hier ben ik het verder ook zeker niet mee oneens!
Echter vraag ik mij af of het niet te bedrukkend en demotiverend kan zijn zodra alles zo negatief beladen is. Ooit zag ik in een psychologie artikel met betrekking tot klimaatverandering dat dit ondersteunde. Het artikel stelde dat het meer activerend werkt als mensen drie positieve verhalen lezen tegenover één negatieve. Dit in sterk contrast met het meer gebruikelijke uitdragen van eindeloze negatieve berichten, wat natuurlijk wel goed verkoopt. Ik vraag mij af of wij ons, bij het verduren van zoveel en lange negatieve belading, staande kunnen houden. Om Nietzsche te parafraseren: “Als je te lang de nacht in staart, staart de nacht terug naar jou.”
Schitterendesterrenhemel
Het punt dat ik wil maken, maak ik niet om goed te praten dat ik de nodige CO2 heb uitgestoten voor mijn eigen geluk. Maar dat in het vooruitzicht van een mogelijke moeilijke toekomst, waarin we vaker en vaker door realiteit op de vingers getikt kunnen worden, toch onszelf en de komende generaties aanleren geluk te vinden. Daar waar dat mogelijk is. Want als wij ons al bedrukt voelen onder de zonvloed van de vaak verontrustende berichten, hoe zit dat met de generatie in de nog in schemer gehulde toekomst? Kunnen wij zorgen dat die generatie het voor elkaar krijgt echt te genieten in hun leven? Op dezelfde manier zoals wij hier zo gelukzalig struinen in de nacht. Hier tussen de hoge bomen, omringt door oplichtende ogen en begeleid door een orkest van cicaden. En dat alles onder de door het bladerdek schitterende sterrenhemel.
Volg onze verhalen
Je las hier de vijfde live blog over de expeditie naar Borneo van Naturalis Biodiversity Center samen met studenten van de universiteit Leiden. De komende twee weken verschijnt elke dag een nieuwe blog over de avonturen in het regenwoud die de groep wetenschappers samen met de studenten meemaken.
Deze vijfde blog is geschreven door student Sybren Hilgen.
Heb je vragen aan de expeditieleden? Mail ze naar vincent.merckx@naturalis.nl en wie weet wordt je vraag beantwoord in de volgende blog.