Door: Iris Noordermeer
In het donker banen Jeremy, Amy en ik ons door de jungle van Borneo. Onder begeleiding van een kakofonie van geluiden, zijn we met behulp van hoofdlampjes op zoek naar glinsteringen in het duister. Deze glinsteringen kunnen namelijk duiden op spinnenwebben en laten wij daar nou net naar op zoek zijn. Voor ons onderzoek kijken wij naar welke typen spinnenwebben voorkomen in de verschillende gebieden van de jungle. Echter is onderzoek doen in de bossen van Borneo nog niet zo eenvoudig. Het is belangrijk om creatief te zijn, omdat materialen voor onderzoek schaars kunnen zijn en de omgeving zeker niet altijd meewerkt..
Van glinsteringtot web
Tijdens onze nachtwandeling veranderen wij de glinsteringen in een mooi zichtbaar web door maïzena over het web te stuiven. Het zichtbaar maken van de webben is belangrijk, zodat we onze metingen kunnen uitvoeren en duidelijke foto’s te maken van het web. Het is niet eenvoudig om in de jungle veel spinnenwebben te vinden in het donker. De spinnenwebben die we vinden zijn vaak al voorzien van grote gaten. Voor het vinden van mooie spinnenwebben is het daardoor goed als er overdag een flinke tropische regenbui valt die veel webben kapot maakt. Dit klinkt misschien vreemd, maar in de nacht hebben veel spinnen dan alweer nieuwe verse spinnenwebben geweven.
Een klungelin de jungle
Zoals eerder vernoemd gaat onderzoek in de jungle niet zonder slag of stoot. Zeker in het donker moet je oppassen waar je loopt. Overal liggen boomstronken en lianen op de grond of zijn er overhangende takken. Ik heb dan ook wel eens flink mijn hoofd gestoten aan zo’n overhangende tak omdat ik toch niet goed oplette. Daarnaast ben ik ook zeker niet de eerste geweest die finaal op mijn plaat ging, doordat je struikelt over een boomstam of een helling die toch te glad bleek.
Stappen in vuurmierennesten ’s nachts hoort ook bijna bij alle nachtelijke events. Gebeten worden door deze vuurmieren is dan ook niet bepaald een pretje, want zoals de naam al aangeeft brandt de beet nog enige tijd na. Wanneer iemand in een vuurmierennest staat of er eentje spot probeer je er zo goed mogelijk overheen te springen om daarna stampend een stukje verder te rennen. Natuurlijk helpt het deels ook om je broek in je sokken te stoppen, maar daar kwamen sommige studenten pas na een beet van een vuurmier achter. Gelukkig zijn dit allemaal maar onschuldige aanvaringen geweest en leverde het eigenlijk alleen maar hilarische momenten op waar we vaak goed om hebben kunnen lachen. Amy en ik zongen dan ook regelmatig het liedje “klungel in de jungle”, omdat klungelige momenten zeker zijn voorgekomen en je dus goed moet kijken waar je loopt.
Voorbereidingen creativiteit loont
De jungle werkt misschien niet altijd met je mee en het is dus belangrijk om goed van te voren te bedenken hoe je een onderzoek het beste kan uitvoeren. Dit zorgt ervoor dat je zo min mogelijk voor verrassingen komt te staan en met de nadruk op zo min mogelijk, want in zo’n gebied weet je het nooit. Tijdens ons onderzoek keken we ook naar welke insecten in bepaalde gebieden voorkomen om zo te bepalen wat voor eventuele prooidieren er voorkomen. Deze insecten konden worden gevangen met een malaise trap die Amy en ik opzette in twee verschillende plekken in de jungle. Hiermee kunnen we prooidieren tussen deze twee gebieden vergelijken.
Één stuk bos was heel dichtbebost en het andere stuk bos bevatte juist weinig bebossing. Echter hadden wij nog nooit een malaise trap gezien en die is dus tegen verwachting in, vrij groot. Het was dus zeker niet eenvoudig om die trap te zetten in een dichtbebost gebied. Na enige tijd ploeteren om wat takken en boomstronken aan de kant te krijgen is het gelukkig toch gelukt. Het is dus goed om van te voren te weten hoe het materiaal eruit ziet in plaats zomaar ergens van uit te gaan. Naast het zetten van een malaise trap hebben we ook gemeten hoe sterk een bepaald type web is, door middel van een kracht uit te voeren op het web totdat het breekt. Over hoe we het web in een frame kunnen vangen moesten we dan ook enige tijd nadenken. Uiteindelijk hebben we verschillende maten frames van vlindernetten gebruikt en dit, werkte goed. Een goede voorbereiding van een onderzoek maar ook creativiteit, kan zeker van pas komen tijdens veldwerk in de jungle.
Te weinigonderzoek
Helaas weten we nog te weinig over de diversiteit en ecologie van jungles. Daarnaast dringt de tijd omdat veel regenwoud gekapt wordt. In de afgelopen 45 jaar is 30% van al het regenwoud in Borneo gekapt en wordt dus ernstig bedreigd. Het voortbestaan van bepaalde planten en diersoorten is dan ook erg onzeker. Veel diersoorten zullen al uitgestorven zijn voordat ze überhaupt ontdekt zijn. Het is dan ook erg van belang dat meer onderzoek naar tropische regenwouden worden gedaan. Er wordt hier nog te weinig onderzoek gedaan, juist omdat dit geen gemakkelijke omgeving is om onderzoek te verrichten. In de zeer nabije toekomst zal er toch meer onderzoek gedaan moeten worden in deze gebieden voor conservatie doeleinden. Dit voordat het te laat is.
Volgonze verhalen
Je las hier de tiende blog over de expeditie naar Borneo van Naturalis Biodiversity Center samen met studenten van de universiteit Leiden. In verband met de veiligheid van de studenten en de wetenschappers is er vanuit Naturalis besloten om de expeditie vroegtijdig af te lassen, in verband met de huidige coronacrisis.
Deze blog is geschreven door biologiestudent Iris Noordermeer. Iris volgt de zowel de master Biodiversity and Sustainability als Molecular Genetics and Biotechnology aan de Universiteit Leiden.
Heb je vragen aan de expeditieleden? Mail ze naar vincent.merckx@naturalis.nl.