Sommige dieren hebben een dag en nacht ritme vergelijkbaar met ons, actief overdag en in rust tijdens de nacht. Andere dieren leven juist op in het donker. Het actieve dierenrijk kan snel veranderen en is net zo fascinerend als de dieren die je kan zien gedurende de dag. Op onze avondwandelingen in het Danau Girang Field Center in Borneo hebben we dit kunnen bewonderen.
Obstakelsin het bos
Met een groep van ongeveer vier tot zes studenten en twee begeleiders zijn we meerdere keren op pad gegaan. Voorbereid met water, hoofdlampen, camera's en een goede outfit waarbij je broekspijpen in je sokken zitten, zijn we dit avontuur aangegaan. Tijdens zo’n nachtelijke tocht zijn er meerdere obstakels te beleven. Regelmatig werden we belaagd door motten en vleermuizen die de hoofdlampen van de wandelaars wel interessant vinden. Iedereen wappert frequent met zijn handen heen en weer om daarna weer met volle focus op zoek te gaan naar fascinerende dieren. Een gouden tip: schijn je hoofdlamp ook zeker meerdere keren op de grond, want je struikelt zo over de vele boomstronken en lianen. Met een beetje “geluk” stap je als eerste in één van de vele mierennesten en word je keihard gebeten. Vandaar ook de gouden tip, broekspijpen in de sokken! Dit hoort allemaal bij het avontuur wat de nachtwandeling heet, en dat maakt het juist enorm leuk.
Geluidenen glitters
Als je door alle obstakels heen kijkt en je vooral begint te luisteren, zie en hoor je de vele dieren die actief zijn gedurende de nacht. Cicades zie je vrij weinig, maar hoor je het meeste van allemaal! Wat je in overvloed ziet zijn de vele kleine glitterende bolletjes tussen de bladeren op de grond, en op de takken van de bomen. Dit zijn allemaal reflecterende spinnenogen. Zo zie je snel en vrij makkelijk de vele soorten spinnen die in Borneo voorkomen.
Na een tropische regenbui komen er steeds meer reptielen en amfibieën zoals slangen, salamanders, kikkers en padden tevoorschijn. Het tropische bos wordt dan gevuld met het geluid van deze dieren. Ze zijn dan ook nog eens makkelijk te vinden, een leuke afwisseling op alle insecten en spinnen die daarvoor het bos overheerste.
'S avondsop de boot
Als je s’avonds toch op avontuur wilt maar de lianen, boomstronken, mierennesten en motten even zat bent, kan je ook kiezen voor de nachtboot. Terwijl je lekker zit en afkoelt door de heerlijke bries op de boot zie je nog steeds veel (nacht)dieren! Rode ogen in het water zijn gegarandeerd, dit zijn krokodillen die langs de rivier liggen of net met hun kop boven het water uitsteken. In de bomen zie je vooral vleermuizen en uilen en langs de oevers kan je als je geluk hebt zelfs pythons en civet katten zien!
Groen lichtin de tropen
Onder leiding van Vincent Merckx zijn we op een avond van de volle maan zonder hoofdlampen op pad gegaan. Dit is een goede manier om een band te krijgen met de medestudenten, iedereen roept naar elkaar om te voorkomen dat iemand zich bezeert aan uitstekende takken, boomstronken en lianen. Doordat wij geen licht schijnen, kan het bos zelf gloeien. Als je ogen gewend zijn aan het donker zie je verrassend veel. Vuurvliegjes zijn het makkelijkst te vinden met hun felgele pulserende lichamen. Maar de echte reden waarom we deze wandeling hebben gemaakt is om bijzondere schimmels te vinden. Sommige schimmels zijn bioluminescent, wat betekent dat ze licht geven in het donker. De reden waarom ze deze eigenschap hebben is tot nu toe onbekend, wel is bekend dat het meerdere keren in de evolutie is ontstaan. Het is dus een mooi mysterie en daar houden biologen van. Tijdens de wandeling zijn we vaak in de maling genomen door de reflectie van het maanlicht op bladeren. Maar toen we bij toeval op een blad toch een groen lichtgevende schimmel hadden gevonden was de avond compleet!
Nog meeravonturen in het donker
Vanwege de spanning die zo’n tocht met zich meebrengt en de vele mysteries van het leven in het donker, is het nachtleven op Borneo één van mijn favoriete onderdelen van de excursie geworden. Tijdens het mini-project over spinnen en hun webben zijn Iris en ik nog veel meer in het donker op pad geweest. Iris schrijft hier meer over in haar blog!
Volgonze verhalen
Je las hier de elfde en alweer de een na laatste blog over de expeditie naar Borneo van Naturalis Biodiversity Center samen met studenten van de universiteit Leiden. In verband met de veiligheid van de studenten en de wetenschappers is er vanuit Naturalis besloten om de expeditie vroegtijdig af te lassen, in verband met de huidige coronacrisis.
Deze blog is geschreven door biologiestudent Amy Montanje. Amy volgt de master Biodiversity and Sustainability aan de Universiteit Leiden.
Heb je vragen aan de expeditieleden? Mail ze naar vincent.merckx@naturalis.nl.