Een internationaal team van meer dan honderd wetenschappers heeft de impact vastgesteld van de opwarming van de aarde op duizenden boomsoorten in de Amazone. Het doel was onder de boomsoorten ‘winnaars’ en ‘verliezers’ van dertig jaar klimaatverandering te identificeren. Hun analyse laat zien dat de effecten van klimaatverandering zorgen voor een veranderende mix van boomsoorten in het regenwoud, maar ook dat die verandering niet snel genoeg gaat om de veranderingen in de klimaatomstandigheden bij te houden.
Grote gevolgen voor het regenwoud
Om de levensloop van individuele bomen te kunnen volgen, gebruikte het team – bestaande uit wetenschappers van meer dan dertig verschillende instituten, waaronder Naturalis Biodiversity Center – de langetermijngegevens van zo’n honderd plots die deel uitmaken van het Amazon Forest Inventory Network (RAINFOR). De resultaten laten zien dat de wereldwijde verandering van het klimaat sinds de jaren tachtig – grotere droogte, hogere temperaturen en meer CO2 in de atmosfeer – langzaam maar zeker impact heeft op de groei en de sterfte van specifieke boomsoorten.
De studie Compositional response of Amazon forests to climate change (Global Change Biology, 8 november 2018) laat zien dat de boomsoorten die het meest baat hebben bij een leefomgeving met een hoge vochtigheidsgraad vaker sterven dan andere. Boomsoorten die beter aangepast zijn aan drogere omstandigheden zijn echter niet in staat geweest de plek van de gestorven bomen in te nemen. Eerste auteur dr. Adriane Esquivel Muelbert van de School of Geography in Leeds (Groot-Brittannië) zegt: ‘De respons van het ecosysteem blijft achter bij het tempo van klimaatverandering. De data laten zien dat de periodes van droogte die het Amazonebassin de afgelopen decennia troffen grote gevolgen hebben gehad voor de samenstelling van het bos.’
Het onderzoeksteam stelde ook vast dat grotere bomen – bomen uit het kronendak – kleinere bomen wegconcurreren. Deze observatie bevestigt het idee dat deze boomsoorten de ‘winnaars’ zullen zijn van klimaatverandering, omdat zij profiteren van het hogere CO2-gehalte: zij groeien daardoor sneller. Dit laat ook zien dat hogere concentraties CO2 directe consequenties hebben voor de samenstelling van regenwouden en voor de manier waarop bossen groeien, afsterven en veranderen.
Prof. dr. Hans ter Steege van Naturalis Biodiversity Center en mede-auteur van het artikel: ‘De impact van klimaatverandering op bossen heeft belangrijke consequenties voor de biodiversiteit in regenwouden. Soorten die kwetsbaar zijn voor droogte lopen extra risico, doordat zij aangewezen zijn op zeldzamere locaties in het hart van de Amazone. Daardoor lopen zij een grotere kans uit te sterven als dit proces doorzet. De uitkomsten van deze studie tonen nog eens de noodzaak aan de regenwouden die nog intact zijn te beschermen. Ontbossing voor landbouw en vee zorgt voor meer droogte in deze regio. Dat verergert de negatieve effecten van klimaatverandering.'