Naturalis-onderzoeker Freek Vonk had een stel bijzondere reizigers meegenomen vanuit Costa Rica. Het ging om drie larven van de horzel Dermantobia hominis, ook wel human botfly genoemd. Ze kwamen niet mee in zijn koffer, maar in zijn lijf! Deze bijzondere reizigers zijn door Freek liefkozend Kwik, Kwek en Kwak genoemd. Ze waren tot 18 maart 2024 te zien in de zaal LiveScience van Naturalis.
Een bijzonderleven
Dermatobia hominis heeft een bijzonder leven. De larven zijn parasitair, wat inhoudt dat ze leven van het vlees van andere soorten, in dit geval zoogdieren. De larve kan niet zelfstandig in de huid van een dier kruipen. Daarvoor gebruikt de vrouwtjeshorzel een bloedzuigend insect, zoals bijvoorbeeld een mug.
Wanneer dat insect een zoogdier (of in dit geval: Freek) prikt of bijt, dan ontstaat er een klein gaatje in de huid. De larfjes van de horzel, die meeliften op het insect, kruipen door het gemaakte gaatje naar binnen. Eenmaal daar ligt er een feestmaal op ze te wachten. Ze eten zich vol aan het vlees. Na twee maanden kruipen ze weer via de huid naar buiten. Ze nestelen zich in de grond om zich daar te kunnen verpoppen. Daarna gaat hun leven verder in de gedaante van vlieg.
Twee maanden inFreeks been
Omdat de dieren niet gevaarlijk zijn, besloot Freek samen met zijn dokters dat hij de ontwikkeling van Kwik, Kwek en Kwak wilde onderzoeken en vastleggen. Zo leefden de vliegen twee maanden in het been van Freek.
Kwik en Kwek hebben zich niet kunnen ontwikkelen tot vlieg, want zij bleken na twee maanden te zijn overleden. Kwak overleefde wel, kroop levend uit Freeks been en ontwikkelde zich tot volwassen vlieg. Na het bestuderen van de vlieg, bleek Kwak een vrouwtje te zijn. Dit is te zien aan haar puntige achterlijf dat vrouwelijke horzels gebruiken om eitjes te leggen. Aangezien Kwak een vrouwtje was, wilde ze waarschijnlijk zo snel mogelijk paren en eitjes leggen. Dat is namelijk het enige doel van volwassen horzels van deze soort. Ze leven maar ongeveer een week nadat ze uit hun cocon komen. Zoals verwacht overleed Kwak ook zes dagen nadat ze zich uit haar cocon ontpopte.
Nuttige vliegen
'Horzels en andere vliegen worden vaak geassocieerd met viezigheid', legt Pasquale Ciliberti uit. Hij beheert de collectie vliegen en muggen van Naturalis. 'Ze zouden ziektes kunnen doorgeven en ze leven op poep, afval en kadavers. Maar eigenlijk zijn deze insecten hartstikke nuttig. Ze zijn de schoonmakers van de natuur.'
Als de larven van vliegen niet zouden eten van poep of afval, dan zouden bacteriën zich veel meer kunnen verspreiden. Overigens is het een misvatting dat horzelvliegen eten van afval; zodra het insect een vlieg wordt, stopt het met eten. Alleen de larven eten, dus. Daarom kunnen vliegen ook geen ziektes verspreiden als ze op poep of kadavers landen. Daarnaast zijn horzels plantenbestuivers: doordat de vliegen op planten gaan zitten, zorgen ze ervoor dat stuifmeel verspreid wordt. Dat is goed voor de biodiversiteit.
Meerinformatie
- De foto's van Kwik, Kwek, Kwak en Freek zijn gemaakt door Studio Freek, www.freekvonk.nl
- Meer over de vliegen- en muggencollectie van Naturalis.