1 juli 2007 - Voor het tweede jaar op rij leiden Naturalis en TNO een expeditie naar Mauritius om duizenden jaren oude botten van de dodo en andere dieren op te graven en daarnaast ook resten van planten te verzamelen, zoals zaden en stuifmeel. De botten van de wereldberoemde uitgestorven vogel liggen samen met van die van minstens twaalf andere uitgestorven diersoorten, boomfragmenten, zaden en micro-fossielen in een massagraf, ongeveer n meter onder de grond in Mare aux Songes, een moerasgebied in het zuidoosten van Mauritius.
Het doel van het Dodo Research Programme is om een reconstructie te maken van het ecosysteem van de dodo en na te gaan door welke oorzaken dit alles is verdwenen. Op 28 juli 2007 vertrekt een team van zes Nederlanders voor een maand naar Mauritius, waar Engelse, Franse en Mauritiaanse onderzoekers zich zullen aansluiten.
Ontdekkingdodo-schatkamer
Het was wereldnieuws toen in oktober 2005 Nederlandse onderzoekers een fossielenlaag rijk aan dodobotten ontdekten in Mare aux Songes op Mauritius. Tijdens een grootschalige opgravingscampagne in juli 2006 konden ze een groot aantal botten bergen, waaronder een complete snavel van een dodo en een gedeelte van een skelet. Ook werden voor het eerst resten gevonden van de Hollandse duif, een vogel in de kleuren van de Nederlandse vlag, die mogelijk nog zeldzamer is dan de dodo . De vondst van het massagraf is om twee redenen uniek:
Allereerst door de grote verscheidenheid aan fossielen van uitgestorven dieren en planten, waaronder de dodo. De vindplaats Mare aux Songes laat een vrijwel compleet beeld zien van de wereld (het ecosysteem) waarin de dodo leefde. Een dergelijke fossielenlaag wordt in de geologie een Lagersttte genoemd en is een wetenschappelijke schatkamer. De Lagersttte op Mauritius is waarschijnlijk de rijkste fossielenvindplaats sinds de laatste ijstijd. En het is ook de eerste die is aangetroffen op een vulkanisch eiland, wat uniek is te noemen omdat de omstandigheden voor fossilisatie op dergelijke eilanden doorgaans slechter zijn dan op het vasteland. Ten tweede maakt de late kolonisatie van Mauritius deze vondst wetenschappelijk extra interessant. Mauritius is pas in de zeventiende eeuw gekoloniseerd en de menselijke activiteiten zijn goed gedocumenteerd. De kolonisatie van de meeste vulkanische eilanden op de wereld heeft in een veel verder verleden plaatsgevonden met als gevolg dat kolonisatiegeschiedenis niet is gedocumenteerd. Daarom is er nog maar weinig kennis over de effecten van menselijke activiteit op eiland-ecosystemen.
Doel Dodo Research Programme
Het Dodo Research Programme (DRP) heeft zich als doel gesteld de wereld van de dodo te reconstrueren en te onderzoeken hoe en waardoor de dodo en het ecosysteem waar hij deel van uitmaakte is verdwenen. Onderzoek naar de evolutie , de leefwereld en het uitsterven van de dodo en andere dieren en planten van Mauritius vereist een multidisciplinaire aanpak en de integratie van verschillende vakgebieden zoals evolutiebiologie, aardwetenschappen, archeologie en historische wetenschappen. Thans zijn meer dan twintig onderzoeksinstituten uit vijf landen betrokken bij het DRP. Met de kennis die wordt opgedaan, kunnen huidige vergelijkbare kwetsbare ecosystemen worden beschermd en geconserveerd. Op deze wijze draagt het onderzoek bij aan duurzaam omgaan met de aarde.
Veldwerk 2007
Dit jaar zal de opgraving in het moeras van Mare aux Songes zich beperken tot een oppervlak van slechts 2 bij 2 meter. Dat lijkt weinig, maar het gaat nu niet om de kwantiteit maar om de kwaliteit. Om te voorkomen dat grondwater in het gegraven gat stroomt, zullen technici het met damwanden afschermen en de put met behulp van pompen droogmalen. Anders dan bij de vorige expeditie kan hierdoor een weliswaar klein maar toch representatief stukje moeras laagje voor laagje worden afgegraven. Zo kan de opbouw van de laag die zo rijk is aan botten nauwkeurig in kaart worden gebracht, wat een zo volledig mogelijk beeld geeft van de ontstaansgeschiedenis van de laag en de manier waarop de botten er in terecht zijn gekomen. De orintatie van de botten kan antwoord geven op de vraag hoe de dodo en al die andere dieren in het massagraf aan hun einde zijn gekomen. Door alle grond met fijne zeven uit te pluizen wordt elk botsplintertje en elk zaadje veiliggesteld. Het onderzoeksteam is speciaal genteresseerd in het vinden van kleine botjes van vleermuizen, de vliegende zoogdieren die een belangrijk onderdeel uitmaakten van het dodo-ecosysteem maar waarover nu nog zeer weinig bekend is.
Zoet water - ofwel drinkwater - is een schaars goed op vulkanische eilanden. Zoetwatermeren als de Mare aux Songes (later dichtgegroeid tot moeras) zijn daarom ook van groot belang geweest voor de dodo en het overige leven op Mauritius. Daarom zal er ook onderzoek worden verricht naar de actuele en historische (grond)watersituatie van het moeras en zijn omgeving.
Tijdens de expeditie zullen regelmatig interviews en filmpjes over het veldwerk verschijnen op de site van VPRO's Noorderlicht