De binnenkant van de parachute-vormige bloem van Ceropegia sandersonii (Maagdenpalmfamilie) is spiegelglad, waardoor knutjes die de parachute binnenvliegen niet meer weg kunnen. Pas in ruil voor bestuiving laat de bloem hen weer gaan. Onderzoekers van Naturalis onderzochten het voor deze ruil essentiële bloemorgaan: de corona.
Anatomievan de parachuteplant
Tussen kroonbuis en meeldraden van de bloem van de parachuteplant bevindt zich een uniek orgaan: de corona. In de corona zitten vijf kleine openingen, waar opgesloten knutjes in verstrikt raken als ze uit de bloem proberen te ontsnappen. Tijdens deze ontsnappingspoging krijgen ze pollen van de plant op hun zuigsnuit geplakt. Als de knutjes al pollen met zich meedragen bij binnenkomst blijft dat op de stempel achter.
Direct na bestuiving verwelkt de bloem, waarna de parachute 180 graden draait. Een geluk voor opgesloten knutjes: geholpen door de zwaartekracht kunnen ze ontsnappen. Alleen knutjes van precies de juiste grootte en vorm, die in de openingen van de corona passen, kunnen bloemen van dezelfde soort Ceropegia bestuiven. Zo blijven verschillende soorten Ceropegia’s in het wild reproductief van elkaar gescheiden.
Evolutionaire oorsprong van de corona
Annemarie Heiduk, Monique Welten en Barbara Gravendeel, allen onderzoekers bij Naturalis Biodiversity Center, ontrafelden de evolutionaire oorsprong van de corona. In dit unieke bloemorgaan ontdekten de onderzoekers expressie van genen die normaal gesproken nodig zijn voor de ontwikkeling van meeldraden. Daarnaast zagen zij dat de corona aan de basis van de vijf meeldraden ontspringt en min of meer tegelijkertijd gevormd wordt.
Tot slot maakten zij 3D-scans van de corona. Die lieten zien dat er geen vaatbundels door dit bloemorgaan lopen. Op basis van al deze resultaten concluderen de onderzoekers dat de corona uit meeldraden moet zijn ontstaan. In de loop van miljoenen jaren kreeg de corona een hele nieuwe functie: specifieke bestuivers selecteren.
Meer informatie
Benieuwd naar verdere details van dit onderzoek? Lees het volledige artikel in Plants: Pitfall Flower Development and Organ Identity of Ceropegia sandersonii (Apocynaceae-Asclepiadoideae)
Tekst: Annemarie Heiduk en Monique Welten, Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Annemarie Heiduk; Monique Welten
