Menno Schilthuizen is wetenschapper bij Naturalis en doet onderzoek naar slakken. Vrijwel wekelijks krijgt hij vragen over deze bijzondere dieren. In het kader van de Bodemdierendagen heeft hij de leukste vragen op een rij gezet. De Bodemdierendagen zijn dit jaar van 25 september tot en met 7 oktober.
Worden slakkenal met een huisje geboren?
Ja, huisjesslakken hebben in het ei al een klein huisje van twee of drie windingen. Zodra een slak uit het ei kruipt begint hij vanaf de mondrand (de opening waar het lijfje van de slak eruit komt) het huisje groter te maken. Dit blijft de slak doen tot hij volwassen is. Meestal kun je een volwassen slak herkennen aan het feit dat de mondrand een stukje is omgeslagen en verdikt, als bij een trompet.
Als je een slakkenhuisje van boven bekijkt, zie je dus zijn hele levensgeschiedenis: de eerste paar windingen had hij al in het ei, de volgende heeft hij gemaakt toen hij nog een baby was, en de laatste toen hij bijna volgroeid was. En op dezelfde manier kun je zien wat hij in zijn leven heeft meegemaakt: vaak zit een huisje vol met gerepareerde barstjes, scheurtjes en gaatjes.
Hoe kom ik van slakkenin mijn groentetuin af?
Eigenlijk is dat geen eerlijke vraag, want we hebben het aan onszelf te danken dat we zoveel slakken in de tuin hebben. Veel slakken eten namelijk liefst helemaal geen groene planten, maar eerder dode bladeren, schimmels of algen: ze kunnen namelijk niet tegen de vies smakende chemische verdediging die veel planten in hun bladeren stoppen. Maar doordat wij onze groenten zo hebben gekweekt dat die chemische verdediging eruit verdwenen is (en de plant dus ook voor ons niet meer bitter smaakt) hebben we ze ook lekkerder voor slakken gemaakt.
Maar als je dan toch slakken wilt weren, kun je dat het beste doen door de tuin aantrekkelijker te maken voor de natuurlijke vijanden van slakken (loopkevers, zanglijsters, egels). Dit doe je bijvoorbeeld door veel wilde vegetatie, struiken en dood hout in en om je tuin te laten staan. Gebruik in geen geval slakkenkorrels: deze zijn, in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, helemaal niet natuurvriendelijk, want ze maken bijna alle weekdieren en wormen in je tuin dood.
Kan een slakzijn huisje uit?
Bij de meeste landslakken zit het huisje niet vast aan het zachte lijf van de slak. De slak heeft een sterke spier die langs de gehele lengte van de windings-as van het huisje gewikkeld ligt. Door die spier aan te spannen houdt een slak zich dus stevig aan zijn huisje vast; zo stevig, dat je hem niet zonder schade uit zijn huisje kunt trekken, ook al zijn de slak en z'n huisje twee aparte objecten.
Toch komt het af en toe wel voor dat een slak zijn huisje verlaat. Meestal is dan die spier door ziekte zodanig verslapt, dan de slak zich niet stevig genoeg meer aan zijn huisje kan vasthouden. Zo'n onvrijwillige naakte slak is helaas ten dode opgeschreven, want terug zijn huisje in kruipen lukt niet meer.
Waarom klimmen slakkentegen muren op?
Niet alle soorten slakken doen dat, maar bepaalde naaktslakken en ook de tuin- en de segrijnslak, soorten die je vaak in de tuin vindt, kunnen soms heel hoog gebouwen in klimmen.
Dit is niet zo vreemd als het lijkt, want in de natuur klimmen ze soms ook tot in de top van hoge bomen – vooral de tuinslak doet dit vaak. Ze eten daar algen, korstmos en dode bladeren. Ook op muren groeien microscopisch kleine algjes waar de slakken zich tegoed aan doen.
Hoe oudwordt een slak?
Dat hangt van de slakkensoort af, maar de meeste grotere slakken hebben al gauw twee of drie jaar nodig om volwassen te worden, en kunnen dan, als ze tenminste niet ten prooi vallen aan een zanglijster, egel of een andere slakkenvreter, nog zeker een paar jaar als volwassen slak doorleven. Bovendien zijn ze erg honkvast, dus het kan best zijn dat die slak in je tuin daar al jaren zit!
Zoek ook meetijdens de Bodemdierendagen
Benieuwd geworden wat voor bodemdieren er in jouw tuin, het park of op je balkon leven? Doe mee met de Bodemdierendagen van 25 september tot en met 7 oktober 2020 en ontdek welke kleine beestjes bij jou in de buurt de bodem gezond houden. Kijk op bodemdierendagen.nl hoe je mee kunt doen.
De evolutievan planten en dieren
Menno Schilthuizen onderzoekt bij Naturalis hoe dieren en planten zich evolutionair aanpassen aan veranderende omstandigheden. Landslakken zijn een van de diergroepen die hij vaak bij zijn onderzoek betrekt. Lees alles over zijn recente onderzoek aan de invloed van het urbane warmte-eiland op de kleur van slakkenhuisjes.
