Onze collega-onderzoeker Freek Vonk en hoogleraar Hans Clevers (Hubrecht Instituut, KNAW) lichtten gisteravond een publicatie in Cell toe bij de talkshow 'De Wereld Draait Door'. Het gaat om mini-organen die gif produceren. Een groep wetenschappers van Leiden Universiteit gekoppeld aan Naturalis Biodiversity Center en het Hubrecht Instituut zijn erin geslaagd organoïden, als het ware mini-organen, te kweken in de vorm van gifklieren.
Raadselrondom werking slangengif
De uniek gekweekte gifklieren zijn afkomstig van de Kaapse koraalcorbra (Aspidelaps lubricus cowlesi), een giftige slang die enkel in delen van Zuid-Afrika voorkomt. De slang gebruikt zijn gif om zijn prooi te verlammen, te doden of ter verdediging. Er zijn zelfs sterfgevallen bekend van mensen die ten prooi zijn gevallen aan de Kaapse koraalcobra. Waarom zijn de gifklieren van deze slang in petrischalen gekweekt?
Er heerst nog steeds een groot raadsel rondom de werking van slangengif. ‘Het gif van slangen bevat tientallen verschillende componenten. Dit zijn extreem krachtige moleculen, die een giftig effect kunnen hebben op verschillende organen, zoals je brein, hart en bloedvaten. Vele van deze componenten kunnen gebruikt worden in medicijnontwikkeling’, aldus professor Hans Clevers in een interview van de Volkskrant tegen Maarten Keulenmans.
Naast de toepassing in geneesmiddelen is de ontwikkeling van antigif essentieel. Er sterven jaarlijks nog steeds meer dan 100 duizend mensen aan slangenbeten, met name in ontwikkelingslanden. Vooralsnog was de methode om antigif te produceren hetzelfde als zo’n honderd jaar geleden. Gelukkig kan daar nu verandering in komen dankzij de gif-producerende organoïden.
SnakeLiverpool, credit: Liverpool School of Tropical Medicine.
Baanbrekendonderzoek
De gifkliertjes zijn gekweekt aan de hand van bevruchtte slangeneitjes. De slangetjes die in ontwikkeling waren zijn uit de eitjes gehaald. Hiervan zijn vervolgens stukjes weefsel gebruikt om te laten groeien op gelletjes, in combinatie met groeifactoren. Uit deze weefselstukjes -die stamcellen bevatten- zijn uiteindelijk gifkliertjes gegroeid.
Naturalis slangenexpert Freek Vonk is laaiend enthousiast over het baanbrekende onderzoek. ‘De natuur telt duizenden gifstoffen, die in talloze combinaties voorkomen. De organoïden bieden een manier waarmee we die stoffen op ons gemak kunnen kweken en bestuderen in het lab’, vertelt Vonk in bovengemeld interview. Dat het onderzoek nog een staartje zal krijgen is duidelijk: ‘De techniek werkt ook bij allerlei andere giftige soorten. We hebben momenteel organoïden groeien van de Mexicaanse korsthagedis, een zwaar giftig soort’, zegt Vonk.
Bij Naturalis zijn we net zoals Freek Vonk en Hans Clevers zeer benieuwd naar de nieuwe kansen die de gekweekte gifkliertjes zullen bieden.
Ben je net zoals ons nog niet uitgelezen? Lees dan snel verder:
Voor het gepubliceerde artikel in Cell: https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(19)31323-6
De evolutie van slangengif: https://natuurwijzer.naturalis.nl/leerobjecten/de-evolutie-van-slangengif.