Meerkoeten gebruiken allerlei soorten zwerfvuil in hun nesten; van ruitenwissers tot zonnebrillen en tegenwoordig ook onze mondkapjes. Bioloog Auke-Florian Hiemstra wil weten waarom ze dat doen, en wat de gevolgen ervan zijn. En aan dat onderzoek kan iedereen meedoen. Graag zelfs!
Plasticals nestmateriaal
Meerkoeten zijn die zwarte watervogels met de witte snavels. Vroeger bouwden deze vogels hun nesten altijd met riet, takjes en waterplanten. Maar in sommige nesten zie je tegenwoordig geen riet meer; maar plastic rietjes. Soms wel meer dan 50 stuks per nest. Ook afzetlinten zijn in trek, snoeppapiertjes en het folie om sigarettenpakjes - zelfs cocaïne-envelopjes en telefoon-oortjes worden gebruikt. Maar waarom gebruiken meerkoeten ons afval als nestmateriaal?
Waarom plastic?
Mogelijk gebruiken ze plastic omdat ze simpelweg niks natuurlijks kunnen vinden. Maar misschien verzamelen ze dit nieuwe materiaal ook wel met opzet en brengt het voordelen met zich mee. Plastic is een enorm sterk materiaal, bijvoorbeeld. Of zo’n voordeel opweegt tegen de nadelen, dat is echter nog maar de vraag. Kan dat plastic geen kwaad voor de jonge meerkoetjes die straks uit hun ei komen in een nest vol zwerfvuil? Bioloog Auke-Florian Hiemstra van Naturalis wil er alles over weten. En daar heeft hij hulp bij nodig.
Doemee
Help de onderzoeker
"In Nederland hebben we een van de hoogste dichtheden van Europa aan deze watervogels; we zijn een echt meerkoetenland. Iedereen heeft wel een paartje in de buurt," legt Hiemstra uit. "Door af en toe een foto van het nest te maken kun je ons enorm helpen!" Van die foto’s, en de antwoorden op enkele korte vragen, leren Hiemstra en zijn mede-onderzoekers onder meer over het broedsucces en de keuze voor plastic. Waar broedt een meerkoet op bij jou in de buurt? Hiemstra is benieuwd.
Veelgestelde vragenen antwoorden
- Hoe lang duurt het voordat de eieren uitkomen?
Als de eieren zijn gelegd, zal je nog zo’n 20 tot 25 dagen moeten wachten totdat je kleine meerkoetjes bij jou in het water kan zien. Al die tijd is moeder koet dapper aan het broeden. - Hoeveel eieren legt een meerkoet?
Een meerkoet legt zijn hele nest vol met eieren, soms wel 10 exemplaren maar het kan ook minder zijn. Maar niet schrikken. Waarschijnlijk worden maar weinig meerkoeten groot, zo gaat dat in de natuur. - Mag ik het plastic uit het nest halen?
Nee. We zien misschien liever nesten zonder plastic, maar als het eenmaal bij het nest hoort, mag je het niet meer verwijderen. Vogelnesten zijn wettelijk beschermd. - Wat moet ik doen als een meerkoet in nood is?
Je mag dan wel geen plastic van het nest halen, maar als je ziet dat een van de ouders of jongen verstrikt is geraakt, dan kan je de dierenambulance in jouw buurt bellen. Zij helpen de meerkoet dan verder. Vul daarna het formulier op de website nog een keer in. - Hoe vind ik een meerkoetnest?
Meerkoeten zijn watervogels, dus zoek het water op bij jou in de buurt. Een sloot, een gracht of plas, ze zijn overal te vinden. Soms open en bloot midden op het water en soms goed verstopt tussen het riet. Maar meerkoeten zijn hele luidruchtige vogels, dus als ze er zijn, vind je ze snel. - Zijn meerkoeten gevaarlijk?
Nee. Als je niet te dichtbij komt, doet een meerkoet je geen kwaad. Onderling zijn het misschien vechtersbazen, zeker als ze hun territorium en nest verdedigen, maar verder zijn het vogels die gewend zijn aan mensen en in heel veel dorpen en steden broeden, soms middenin de stad. - Is het zielig als een vogel op plastic broedt?
Nee. Het ziet er misschien zielig uit, omdat wij dat plastic als afval zien. Maar sommige watervogels zien het als handig materiaal en bouwen hun nest ermee. Door mee te doen aan het onderzoek, leren we samen of het kwaad kan. - Moet ik nu al mijn afval in de gracht gooien?
Zeker niet! Meerkoeten lijken er misschien wat mee te kunnen, voor heel veel andere dieren is plastic enorm gevaarlijk. - Waarom broeden ze op plastic?
Dat weten we nog niet. Maar met dit onderzoek proberen we daarachter te komen! Misschien is het simpelweg dat als ze niks natuurlijks kunnen vinden; dat ze dan maar plastic gebruiken. Maar misschien verzamelen ze dit nieuwe materiaal ook wel met opzet; en brengt het voordelen met zich mee. Plastic is een enorm sterk materiaal bijvoorbeeld. Maar of zo’n voordeel opweegt tegen de nadelen, dat is nog maar de vraag. - Hoe dichtbij mag je bij het nest komen?
Probeer nooit te dichtbij te komen. Daarmee verstoor je de meerkoet die druk aan het broeden is en breng je de eieren/jongen in gevaar. Houd minimaal een paar meter afstand. - Hoe weet ik of het nest van een meerkoet is?
Een meerkoet zal je altijd in de buurt van zijn nest vinden en als hij aan het broeden is zit hij er bovenop. - Wat is het verschil tussen een meerkoet en een waterhoen?
De meerkoet en het waterhoen worden ook wel de Nick en Simon van het water genoemd. Er is vaak verwarring wie wie is. De meerkoet heeft het woord ‘koe’ in zijn naam en heeft een zwart uiterlijk met witte snavel en vlek op zijn hoofd. Een waterhoen is ook zwart, maar heeft een rode snavel. - Hoe onderscheid ik de mannetjes en vrouwtjes?
Aan hun uiterlijk is het verschil niet te zien. Maar als je kijkt naar hun gedrag dan is het meteen duidelijk. Het vrouwtje broedt op het nest en het mannetje zoekt naar nestmateriaal en verdedigt de nestplek. - Mag ik ze voeren?
Nee. Meerkoeten kunnen hun maaltje prima zelf bij elkaar scharrelen. Brood voeren is ook nog eens niet gezond voor meerkoeten. - Hoe vaak moet ik mijn nest doorgeven?
Omdat we onderzoek doen naar het broedsucces is het belangrijk om af en toe een update te krijgen over hoe het gaat met het nest en de jonge meerkoeten. Vul het formulier dus af en toe in, als er weer iets is veranderd. We zijn benieuwd naar alle updates! Elke waarneming is welkom, ook losse waarnemingen, maar mocht je een nest in de buurt hebben, dan zouden we liefst wekelijks een update krijgen! - Ik heb iets geks gezien op het nest, wat moet ik daarmee?
Foto’s van gekke voorwerpen die uit een meerkoetnest steken zijn natuurlijk altijd leuk. Je vindt soms de raarste dingen. Voer je nest in op het telformulier, voeg eventueel extra foto’s toe en vermeld de gekste vondsten in het opmerkingenveld.