Met modder op mijn knieën en zweet op mijn voorhoofd kijk ik gebukt naar het krioelende leven op de bodem van het woud. Tussen grote paddenstoelen en bladeren vluchten geleedpotigen, waaronder spinnen, kevers en wantsen, weg van mijn cameralens. Als een van de studentonderzoekers onderzoek ik, Maarten Lubbers, de biodiversiteit in het oerwoud van Borneo. In deze blog zal ik jullie iets vertellen over de verschillende geleedpotigen die wij hebben gevonden op de bodem van het regenwoud.
Iederzijn eigen taak
Het regenwoud telt een hoog aantal soorten geleedpotigen, waarbij elke soort een niche heeft ingenomen. Zo spelen mieren, net als in de bossen van Nederland, een belangrijke rol in het opruimen van de bodem. Tijdens onze veldtocht waren mieren druk bezig met het verorberen van een rups. De in stukken geknipte insecten worden vervolgens naar het nest gebracht. Of de mieren de rups zelf hebben gedood of hem dood hebben gevonden weten we niet. De mierenlarven houden er in ieder geval een goede maaltijd aan over.
Mestkevers maken gebruik van poep als voedsel. Dit geurig goedje ligt wijdverspreid over de bodem van het woud. Zoals je goed kunt zien op de foto rollen de kevers het mest eerst tot een bolletje, waarna ze deze in een gangenstelsel onder de grond veilig kunnen opbergen. Vervolgens leggen de vrouwtjes eieren in het mest, waarna de larven het opeten.
Een raadselvoor de wetenschap
Nadat we een rottende boomstam hebben omgedraaid, rent van alles weg. Mijn blik valt gelijk op een trage trilobietkever (Platerodrilus sp.). Op het eerste blik zul je waarschijnlijk niet denken dat dit diertje een kever is, toch? Voor wetenschappers was dit dier voor lange tijd een raadsel. Zo werd gedacht dat het een miljoenpoot was, maar het diertje heeft in tegenstelling tot miljoenpoten maar 6 poten. Na veel veldexperimenten bleek uiteindelijk dat het diertje een vrouwelijke volwassen kever was. Het bijzondere is dat de vrouwtjes qua uiterlijk niet veel verschillen van de larven. En de mannetjes? Die zijn met een ‘gewoon’ uiterlijk van een volwassen kever veel moeilijker te onderscheiden dan andere soorten.
Na-apenom te overleven
In het regenwoud komt mimicry veel voor. Dit houdt in dat prooi- of roofdieren een ander dier, schimmel of plant nadoen in uiterlijk en/of in gedrag. Zelf hebben we de mierspin (Sphecotypus sp.) gevonden. Deze spin lijkt door haar zwarte uiterlijk met ogenschijnlijk drie lichaamsdelen precies op een mier. De na-aper verraadt haar identiteit echter haar acht poten (in plaats van zes). De voorste twee poten houdt zij vaak schuin omhoog. Gelukkig voor de spin zijn haar prooien geen biologen en maken de prooien wel de denkfout.
Daarnaast kunnen insecten schimmels nabootsen. Schimmels worden vaak niet gegeten door roofinsecten dus deze vorm van camouflage wordt vaker gebruikt in het woud. Wij hebben een nimf van een cicade-achtig dier gevonden (Flatidae). Dit insect scheidt een wasachtige stof uit die wordt gevormd tot schimmelachtige draden. Mocht een roofdier tóch doorhebben dat het insect geen schimmel is, dan kan de larve snel wegspringen naar een andere plek.
We zijn nog niet klaar met ons onderzoek: De komende dagen gaan we verder met het monitoren van de geleedpotigen op de bodem. Wil je zelf ook weten wat er allemaal leeft op de bodem van een bos? Kijk dan eens tussen de bladeren in een bos of een stadspark. Neem een vergrootglas en een camera mee zodat je goed de organismen kunt vastleggen. Ben je benieuwd naar het onderzoek van andere studenten? De komende dagen kun je ook hun blogs lezen. Heb je vragen over ons onderzoek? Stuur dan een mail naar vincent.merckx@naturalis.nl en wij zullen de vragen beantwoorden in het regenwoud van Borneo!
Dit blog is geschreven door: Maarten Lubbers, Masterstudent Moleculaire Genetica en Biotechnologie aan de Universiteit Leiden.
Volgonze verhalen
Je las hier de tweede live blog over de expeditie naar Borneo van Naturalis samen met studenten van de universiteit Leiden. De komende twee weken verschijnt elke dag een nieuwe blog over de avonturen van de groep wetenschappers samen met de studenten in het regenwoud van Borneo meemaken. Deze tweede blog is geschreven door student Maarten Lubbers.
Heb je vragen aan de expeditieleden? Mail ze naar vincent.merckx@naturalis.nl en wie weet wordt je vraag beantwoord in de volgende blog.